Śladami przeszłości

I. Wstęp

Poznawanie przez dzieci dziedzictwa kulturowego najbliższego środowiska i regionu, powinno odbywać się od najwcześniejszych lat życia dziecka. Edukacja regionalna uczy młodych ludzi szacunku, tolerancji i otwarcia na różnorodne aspekty życia społecznego
i kulturalnego, przybliża im dzieje własnego regionu, pozwala nie tylko na poznawanie, ale także na wzbudzanie poczucia tożsamości regionalnej, co z kolei owocuje w przyszłości tożsamością narodową.

Swoją wędrówkę uczeń rozpoczyna od swojego domu rodzinnego, poprzez szkołę, miejscowość, a kończy ją, poznając region i kraj. Aby dziecko mogło przywiązać się do swojego regionu, musi go dobrze poznać, poczuć jakie bogactwo tkwi w jego kulturze, jakie piękno zawierają zwyczaje i tradycje ludowe. Im głębiej sięgamy naszych korzeni, tym bezpieczniej i pewniej czujemy się w Ojczyźnie.

Zastosowanie innowacji pozwoli uświadomić moim uczniom na czym polega odmienność kulturowa regionu w którym żyją, w porównaniu z  innymi terenami Polski.
W czasie jej realizacji planuję wykorzystanie różnorodnych metod aktywizujących, technologii informacyjno - komunikacyjnej oraz szeroką współpracę ze środowiskiem lokalnym. Innowacja ma służyć kształtowaniu w dzieciach tożsamości rodzinnej, lokalnej i regionalnej, poznawaniu historii oraz zwyczajów i obyczajów środowiska, tak istotnych dla świadomego swych korzeni człowieka. Ma pokazać uczniom jak nasza przyszłość zależy od naszej przeszłości, co powinniśmy i jak z niej czerpać, co naśladować a co należy mądrze zmieniać.

Zaplanowane cele i zadania innowacji wynikają z autentycznych zainteresowań  moich uczniów historią Józefowa i okolic, jego zabytkami, zasłużonymi mieszkańcami, dawnymi zawodami, położeniem geograficznym Roztocza oraz chęcią bliższego poznania  obrzędów, tradycji oraz gwary naszego regionu.

II. Zasady i warunki wprowadzania innowacji.

Działalność innowacyjna realizowana będzie z uczniami klasy IV i V w okresie dwóch lat: od 1 listopada 2014r. do 25 czerwca 2016r. Udział uczniów będzie całkowicie dobrowolny. Zadania realizowane będą w czasie lekcji języka polskiego oraz  zajęć pozalekcyjnych  (w ramach godzin z Art. 2. Ust. 2, pkt.2 KN) a obejmować będą następujące zagadnienia:

1) analizę i interpretację tekstów literackich napisanych przez mieszkańców Roztocza,

2) analizę i interpretację tekstów literackich związanych z regionem,

3) historię regionu: ludzi, zdarzenia, miejsca,

4) gwarę i dawne słownictwo,

5) obrzędy i tradycję Roztocza.

Realizacja zaplanowanych zagadnień stanie się źródłem wiedzy o przeszłości  a także świetnym przykładem korelacji przedmiotowej z historią, plastyką, muzyką, przyrodą, zajęciami z wychowawcą. Założone cele, różnorodność metod i form przewidzianych przy realizacji projektu sprzyjać będzie atrakcyjności zajęć, aktywizacji uczniów w życie klasy, szkoły a przede wszystkim środowiska lokalnego.

III. Sposób realizacji.

Zajęcia odbywać się będą w szkole i poza nią. Uczniowie będą uczestniczyć w wycieczkach do muzeów regionalnych, izb pamięci, biblioteki miejskiej. Uczestnicy pracować  będą metodami aktywnymi, podczas których poznają historię, legendy, obyczaje
i przyrodę, zajęcia miejscowej ludności. Uczniowie zapoznają się z tekstami literackimi związanymi z Józefowem i najbliższą okolicą. Przeanalizują regionalne utwory, podania
i legendy. W czasie warsztatów uczniowie poznają gwarę i dawne słownictwo Roztocza, wytwory sztuki rękodzielniczej związanej z regionem, dawne stroje mieszkańców czy elementy wystroju wnętrz.

W ramach innowacji zrealizowane będą następujące działania:

1)     Poznanie sylwetek ciekawych ludzi związanych z regionem – spotkania, wywiady, analiza źródeł historycznych, stworzenie biblioteczki multimedialnej „Ludzie niezwykli”;

2)     Poznanie zabaw dziecięcych z dawnych czasów oraz dawnych zawodów – wywiady, analiza źródeł historycznych i literackich, opracowanie albumu „Zabawy naszych przodków”, „Ginące zawody”;

3)     Poznanie obrzędów i tradycji regionu – wywiady, spotkania, udział w warsztatach
w Miejskiej Bibliotece Publicznej, przygotowanie inscenizacji „Oczepiny”, prezentacja uczniom i rodzicom;

4)     Poznanie historii zapisanej w starej fotografii – wyszukanie starych fotografii miejscowości oraz z życia szkoły podstawowej, spotkania z absolwentami szkoły,  zeskanowanie fotografii, opracowanie albumów „Józefów w fotografii”
i „ Józefowska podstawówka w kadrze”;

5)     Poznanie gwary i dawnego słownictwa – spotkania ze starszymi ludźmi, dziadkami, sąsiadami, wyszukanie słownictwa charakterystycznego dla regionu, opracowanie „Słownika józefowskiej gwary”;

6)      Prowadzenie szkolnego bloga  „Śladami przeszłości idziemy ku przyszłości” -

umieszczanie na nim sprawozdań, ogłoszeń, zaproszeń, relacji ze spotkań
i wszystkich prowadzonych działań opracowywanych przez uczestników innowacji.

IV. Cele innowacji.

Główny cel innowacji:

Zasadniczym celem jest kształtowanie w dzieciach poczucia własnej tożsamości, przy jednoczesnej postawie zaangażowania się w życie własnego środowiska oraz autentycznego otwarcia się na inne społeczności i kultury.

Cele szczegółowe:

- stworzenie warunków do postrzegania rodzinnej miejscowości jako części naszej Ojczyzny,

- wyposażenie uczniów w szerszy zasób wiedzy o historii, tradycjach związanych z miejscem zamieszkania i  regionem,

- poznanie najbliższego środowiska i specyfiki regionu,

- wprowadzenie uczniów w świat wartości kultury i tradycji regionalnej,

- rozwijanie wiedzy o kulturze własnego regionu i jej związkach z kulturą narodową,

- kształtowanie więzi emocjonalnych ze swoim miejscem zamieszkania i ludźmi zamieszkującymi nasz region,

- nadawanie należnej rangi” małej Ojczyźnie” w kształtowaniu osobowości ucznia,

- rozwijanie zainteresowania historią, tradycjami i kulturą rodzinnej miejscowości i regionu
w powiązaniu z tradycjami własnej rodziny,

- kształtowanie postaw patriotycznych związanych z tożsamością i kulturą regionalną,

- wyzwalanie aktywności artystycznej dziecka i umożliwianie kreatywnego uczestnictwa
w życiu wspólnot: rodzinnej, szkolnej i lokalnej,

- budzenie zainteresowania dziedzictwem kulturowym poprzez kontakt ze zbiorami wytworów kultury materialnej, sztuką regionalną oraz zabytkami architektury,

- kształtowanie szacunku dla wytworów pracy ludzkiej i kulturowego dorobku przeszłych pokoleń,

- kształtowanie postawy tolerancji wobec różnorodności i odmienności kulturowych,

- kontakt ze środowiskiem lokalnym i regionalnym w celu wytworzenia bliskich więzi
i zrozumienia różnorakich przynależności człowieka,

- ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej przez rozwój tożsamości regionalnej,

- wdrażanie do świadomego i efektywnego korzystania z różnych źródeł informacji;

- doskonalenie różnych form wypowiedzi;

- wdrażanie do pracy w grupie, do prezentowania się przed innymi;

- wdrażanie do wykorzystania technologii informacyjno- komputerowej;

- wdrażanie do umiejętnego planowania i zarządzania czasem, kreatywnego rozwiązywania problemów.

V. Metody i formy.

W innowacji będą stosowane metody aktywizujące, pobudzające uczniów do twórczej pracy, poszukiwań i kształcenia umiejętności ponadprzedmiotowych.

Będą to:

- dyskusja, burza mózgów, wywiady, prezentacje

- praca z tekstem literackim, inscenizacje, gry dydaktyczne

- wycieczki, spotkania z ciekawymi ludźmi, prowadzenie bloga

- drzewka decyzyjne, portfolia, analiza źródeł

- metody poszukujące i metoda projektu,

- formy indywidualne-zróżnicowane,

- formy grupowe – jednolite i zróżnicowane,

- formy zbiorowe,

VI. Efekty innowacji.

Po zakończeniu innowacji uczeń:

1)     Postrzega rodzinną miejscowość jako część Ojczyzny;

2)     Zna historię, kulturę i tradycję regionu;

3)     Czuje więź emocjonalną z regionem;

4)     Interesuje się historią regionu, poszukuje nowych informacji;

5)     Dostrzega związek przyszłości z przeszłością;

6)     Aktywnie uczestniczy w życiu społeczności lokalnej;

7)     Wykazuje większą pewność siebie, ma zwiększone poczucie własnej wartości;

8)      Świadomie korzysta z różnych źródeł informacji;

9)     Potrafi przeprowadzić wywiad, opracować pytania i jego przebieg;

10) Umiejętnie segreguje treści na ważne i mniej ważne;

11) Efektywnie współpracuje w grupie, wywiązuje się z przydzielonych zadań;

12) Tworzy różne formy wypowiedzi w sposób poprawny;

13) W sposób przemyślany i bez stresu prezentuje się przez grupą;

14) Dzieli się swoją wiedzą i umiejętnościami z rówieśnikami;

15) Umiejętnie korzysta z technologii informacyjno – komunikacyjnej;

16) Potrafi uważnie słuchać, kreatywnie rozwiązywać problemy;

17) Umiejętnie planuje i zarządza czasem.

VII Ewaluacja innowacji.

Przebieg innowacji będzie monitorowany przez cały czas jej trwania. W jej wyniku powstaną:

1)     biblioteczka multimedialna „Ludzie niezwykli”;

2)     albumy „Zabawy naszych przodków”, „Ginące zawody”;

3)     inscenizacja „Oczepiny” prezentowana uczniom i rodzicom;

4)     album „Józefów w fotografii” i „ Józefowska podstawówka w kadrze”;

5)     „Słownik józefowskiej gwary”;

6)     szkolny blog  „Śladami przeszłości idziemy ku przyszłości”.

Innowację realizowała Pani Elżbieta Kolaszyńska.